Dark Waters (2019) Sinhala Subtitle | මරණීය කලු දිය..! [සිංහල උපසිරැසි සමඟ]

ඒ 1999 වර්ෂය, ටැෆ් ආයතනයේ සහය ඇතිව, “ලැරී වින්ටර්” නම් බටහිර වර්ජිනියා ප්‍රදේශයේ නීතිඥයෙකුගේ සහය ඇතිව බිලොට් ඩූපොන්ඩ් ආයතනයට නඩු පැවරීම සිදු කරනවා. නමුත් ඩූපොන්ඩ් ආයතනය මඟින් ඉදිරිපත් කළ “බර්නාඩ් රෙයිලි” නම් නීතීඥයා කරුණු ඉදිරිපත් කරමින් ප්‍රකාශ කර සිටියේ ගොවිපොළ සතුන් මෙලෙස මිය යාමට ඩූපොන්ඩ් ආයතනයේ කිසිඳු බලපෑමක් නොමැති බවත්, ඩූපොන්ඩ් ආයතනය විසින් තෝරාගත් පශු වෛද්‍යවරුන් තිදෙනෙක් සහ පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය(EPA) විසින් ඉදිරිපත් කළ පශු වෛද්‍යවරුන් තිදෙනා ඇතුළුව සය දෙනෙකුගෙන් යුතු පැනලය ඉදිරිපත් කළ පර්යේෂණ වාර්තාව අනුව එය හුදෙක් “මන්දපෝෂණය, නිසි පශු සම්පත් කළමනාකරණය සහ කෘමි උවදුරු පාලනය නොකිරීම” නිසා මෙලෙස ගොවිපොළ සතුන් මරණයට පත් වන බවයි.

මේ ලෙස කටයුතු සිදුවෙමින් පවතින අවසථාවේ ඩූපොන්ඩ් ආයතනය විසින් ලබා දී තිබූ වාර්තා පිරික්සූ බිලොට් “POFA” නම් යමක් වාර්තා තුළ අන්තර්ගත බව හඳුනා ගන්නවා. බොහෝ වසර ගණනක් රසායනික ආයතන හා සම්බන්ධව කටයුතු කර පුරුද්දක් පැවති බිලොට් මේ වචනය කිසිදා අසා තිබුණෙ නෑ. එමෙන්ම ඔහුට කිසිදු ස්ථානයකින් මෙහි අර්ථය හඳුනා ගැනීමට නොහැකි වුණා. මේ නිසා බිලොට් ඩූපොන්ඩ් ආයතනයට අනෙකුත් වාර්තා ලබා දෙන මෙන් ඉල්ලා සිටියත් ඔවුන් එය ප්‍රතික්ෂේප කළා. නමුත් වර්ෂ 2000 දී අධිකරණ නියෝගයක් මඟින් ඔහු ඩූපොන්ඩ් සතුව පැවති දහස් ගණනක් වූ වාර්තා ලබා ගැනිමට සමත් වුණා. ඉදිරි මාස කීපය ඔහු ගත කරන්නෙ මේ ලක්ෂ 110 ක් පමණ වූ වාර්තා පරීක්ෂා කරමින්. ඔහු මේ සම්බන්ධව මෙසේ ප්‍රකාශයක් සටහන් කර තිබුණා. “මම යම් ආකාරයක කතාවක් දකිමින් හිටියෙ. මම වෙන්න ඇති මේ වාර්තා ඔක්කොම කියවපු පළවෙනි කෙනා. මොකද්ද වෙන්නෙ කියල මට පේන්න පටන් ගත්ත. ඔවුන් මුල ඉඳලම දැනගෙන ඉඳල තියෙනව ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන තුළ වරදක් තියෙන බව!”

PFOA නැත්තං C-8 විෂ කතාව ආරම්භ වෙන්නෙ වර්ෂ 1951 දි. ඩූපොන්ඩ් ආයතන 3M ආයතනයෙන් PFOA මිලදී ගෙන “ටෙෆ්ලොන්” නිෂ්පාදනය ආරම්භ කිරීමත් සමඟ. මේ ටෙෆ්ලොන් නිෂ්පාදන තුළින් බැහැරවන අපද්‍රව්‍යය නිසා පරිසරය දූෂණය වෙන බව 3M සහ ඩූපොන්ඩ් ආයතන දෙකම දැනුවත් වී තිබුණ. එමෙන්ම දශක හතරක් වැනි කාලයක් තුළ මෙම ආයතන මඟින් PFOA සම්බන්ධව රහස් පර්යේෂණ පවත්වා තිබුණා. ඒ අනුව ඔවුන් 1961 දී මීයන්‍ සහ හාවුන් යොදා ගනිමින් සිදු කළ පරපර්යේෂණ අනුව පෙනී ගොස් තිබුණේ, PFOA මඟින් අක්මාව විශාල වීම සිදුවන බවයි. 1970 වන විට ඩූපොන්ඩ් ආයතනය විසින් හඳුනාගනු ලබන්නේ ඔවුන්ගේ ආයතන තුළ වැඩ කරන සේවකයන්ගේ රුධිරය තුළ මෙම PFOA විෂ අන්තර්ගත බවයි. එහෙත් ඔවුන් මෙය රහසක්ව තබා ගනු ලබනවා. 1981 වන විටත් 3M ආයතනය ඩූපොන්ඩ් වෙත අඛණ්ඩව PFOA සැපයුම සිදු කරන අතර, ඩූපොන්ඩ් ආයතනය තුළ ටෙෆ්ලොන් නිෂ්පාදනයේ යෙදී සිටි කාන්තාවන් හත් දෙනෙකුගේ දරු උපත් තුළ ඉන් දරුවන් දෙදෙනෙකුගේ අක්ෂි විකෘතතා ඇති වී තිබූ බවයි. 1984 දී ටෙෆ්ලොන් අපද්‍රව්‍යය නිසා ප්‍රදේශයේ ජල මූලාශ්‍ර දූෂණය වන බව ඩූපොන්ඩ් දැන සිටියා. 1991 දී ඩූපොන්ඩ් හඳුනා ගනු ලබනවා PFOA අඩංගු ජලයේ උපරිම ආරක්ෂිත මට්ටම මිලියනකට එක් අංශුවක් පමණක් බව. එම වසරේදීම ඔවුන් හඳුනා ගනු ලබන්නේ මෙම ප්‍රමාණය ඊට වඩා තුන් ගුණයකින් ප්‍රාදේශීය ජල මූලාශ්‍ර තුළ අන්තර්ගත බවයි. නමුත් ඔවුන් මේ තොරතුරු සඟවා තමා ගන්නවා.

පර්කින්ස්බර්ග්හි පැවති ඩූපොන්ඩ් රසායනික කර්මාන්ත ශාලාව

1990 දශකය තුළ ඩූපොන්ඩ් ආයතනය මඟින් කළ පරපර්යේෂණ මඟින් ඔවුන් හඳුනා ගනු ලබනවා PFOA මඟින් වකුගඩු, අක්මා, මුඛය සහ වෘෂණ කෝෂ ආශ්‍රිත පිළිකා හටගන්නා බව. නමුත් මෙය හෙළි කිරීම ඩූපොන්ඩ් ආයතනය අනතුරේ හෙලීමක් වන බව ඔවුන් තීරණය කරන්නේ, ටෙෆ්ලොන් නිෂ්පාදනය මඟින් මේ වන විට ඔවුන් වාර්ෂිකව ඩොලර් බිලියනයක් ශුද්ධ ලාභ ඉපයීම් නිසාවෙනි. 1990 වර්ෂයේ පර්කින්ස්බර්ග් ප්‍රදේශයේ ඩ්‍රයි රන් නම් ගොඩ ඉඩම් ප්‍රදේශයට ඩූපොන්ඩ් ආයතනය විසින් PFOA අපද්‍රව්‍ය ටොන් 7100ක් මුදා හරිනවා. පසුව ඔවුන් මෙම ප්‍රදේශය පරීක්ෂා කිරීමෙන් පසුව පෙනී ගියේ ඉතා ඉහළ විෂ සාන්ද්‍රණයක් ටෙනන්ට් සතු වූ දොළ පහර තුළ හා ආශ්‍රිත ප්‍රදේශ තුළ පවතින බවයි. මෙනිසා ටෙනන්ට්ගේ ගොවිපොළ සතුන් මරණය පත් වන් බව ඩූපොන්ඩ් ඉතා පැහැදිලි දැන සිටියත්, ඔවුන් එය තරයේ ප්‍රතික්ෂේප කළා. නමුත් වාර්තා පරීක්ෂා කළ බිලොට් මේ නඩුවට අවශ්‍ය සාධක ගොනුකර ගනු ලබනවා. පසුව බිලොට් මේ සියල්ල අලලා සැකසූ ලිපි ගොනුවක් මහජනතාවට ප්‍රසිද්ධ කරනු ලබනවා.

ජිම් ටෙනන්ට් විසින් ඩූපොන්ඩ් ආයතනයට විකුණා දැමුණු භූමියේ කොටසක්

සියළු දත්ත රැස් කර ගනු ලබන බිලොට් ඩූපොන්ඩ් ආයතනයට එරෙහි නඩුව පවත්වාගෙන යනු ලබනවා. මේ නඩුවේදී ඔහු බටහිර වර්ජිනියාව තුළ 70000ක ජන ගහණයක් නියෝජනය කරනු ලබනවා. මෙහෙදී C-8 සඳහා ඔවුන්ගේ රුධිර සාම්පල පරීක්ෂාවක් සිදුකෙරෙන අතර ඉන් තහවුරු වන්නේ ඔවුන්ගේ ශරීර තුළ මේ විෂ අන්තර්ගත වන බවත්, ඉන් ඉතා දරුණු රෝග ගණනාවක් ඇති වන බවයි. මෙම රුධිර පරීක්ෂාව සිදුකර ගන්නා සියළු දෙනාට $400 බැගින් මුදලක් ද පිළිගන්වනු ලැබූවා. එමෙන්ම 69 දහසකට අධික පිරිසක් මෙම පරීක්ෂාව සිදුකර ගනු ලබනවා. මෙම පරීක්ෂණය සිදු කරනු ලැබුවේ ස්වාධීන විද්‍යාඥයන් පිරිසක් විසින්. නමුත් පර්යේෂණ වාර්ථාව නිකුත් වීමට වසර හතක් වැනි ඉතා දිගු කාලයක් ගත වනවා. වර්ෂ 2011 දී නිකුත් වූ වාර්ථාව අනුව PFOA විෂ මඟින් වකුගඩු පිළිකා, වෘෂණ කෝෂ පිළිකා, පූර්ව ගර්භණී ආබාධ, අධි කොලෙස්ටරෝල්, තයිරොයිඩ් ආසාදන සහ උපදින දරුවන්ගේ අක්ෂි විකෘතතා ඇති බව ඔප්පු වනවා. නමුත් ඩූපොන්ඩ් මෙය ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලබනවා. එහෙත් මින් අධෛර්යමත් නොවන බිලොට් 2011 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී ඩූපොන්ඩ් ආයතනයට එරෙහිව පුද්ගලික පැමිණිලි 3.535ක් ගොනු කරනු ලබනවා. ඒ අනුව ඩූපොන්ඩ් ආයතනයට වර්ෂ 2890 දක්වා මෙම නඩු සඳහා ඉදිරිපත් වීමට සිදුවනු ඇති. ඉදින් මේ අයුරින් ඩූපොන්ඩ් නම් දැවැන්යාට එරෙහිව බිලොට් නම් තනි අඟුටුමිට්ටාගේ සටන මේ ලෙස ජය ගනු ලබනවා. මෙතැන් පටන් දිග හැරෙන්නේ ඒ අපූර්ව සත්‍ය කතාවයි.

“The system is rigged. The want us to believe that it’ll protect us, but that’s a lie. We protect us. We do. Nobody else. Not the companies, not the scientists, not the government. Us.”
“මේ පද්ධතිය සන්නද්ධ වෙලා ඉන්නෙ. එයාලට ඕනෙ එයාල අපිව ආරක්ෂා කරනව කියල අපි විශ්වාස කරන්න. ඒත් ඒක බොරුවක්. අපි ආරක්ෂා කරන්නෙ අපිමයි. වෙන කිසි කෙනෙක් නෙවෙයි. කර්මාන්ත වලින් නෙවෙයි, විද්‍යාවෙන් නෙවෙයි, ආණ්ඩුවෙන් නෙවෙයි. අපිමයි”
– රොබ් බිලොට් –

ලිපියේ මූලාශ්‍රය – නිව්යෝර්ක් ටයිම්ස් සඟරාවේ පළ වූ ලිපියක් ඇසුරිණි.